Cây Mướp Gai

Đặc điểm sinh học cây mướp gai

• Cây mướp gai còn có nhiều tên gọi khác như móp gai, sơn thục gai, ráy gai, chóc gai, hải vu… Đây là loài thân thảo, thuộc họ Ráy, mọc phổ biến ở các vùng đất ẩm có bóng râm. Ở Việt Nam, cây phân bố nhiều tại Đồng Tháp, Bình Dương, Nghệ An, Ninh Bình, Hà Nội,…
• Thân cây phình như củ, có nhiều gai nhỏ ở thân, rễ và cuống lá. Lá ban đầu hình mũi tên, khi trưởng thành thường xẻ thùy lông chim. Mép và gân lá có gai cứng, khi non còn mềm nhưng già đi sẽ trở nên sắc nhọn. Hoa mọc thành cụm màu vàng, được bao bởi mo, quả hình trứng vuông màu nâu, có gai ngắn, chứa hạt dẹp.

Thành phần, thu hái và bào chế dược liệu

• Nghiên cứu hiện đại cho thấy mướp gai chứa vitamin C, polyphenol, flavonoid, saponin, acid amin, acid hữu cơ và nhiều hợp chất chống oxy hóa khác. Thân và rễ giàu tinh bột, trong khi phần mo hoa có acid hydrocyanic.
• Cây có thể thu hái quanh năm, nhưng mùa đông cho dược liệu tốt nhất. Sau khi thu hoạch, thường được thái lát, phơi khô và bảo quản nơi khô ráo. Có thể dùng riêng hoặc kết hợp với các vị thuốc khác để chữa bệnh.

Công dụng theo y học cổ truyền và hiện đại

• Theo y học cổ truyền: mướp gai có vị cay, tính ấm, giúp tiêu viêm, thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, giảm phù thũng, tiêu đờm, giảm đau, hỗ trợ điều trị ho, viêm gan nhẹ, suy gan, vàng da, sỏi thận, tê buốt bàn chân, lở ngứa ngoài da, đau nhức xương khớp.
• Theo y học hiện đại:

1. Chống oxy hóa, ngăn lão hóa tế bào.
2. Hỗ trợ phục hồi chức năng gan, giảm men gan, hỗ trợ điều trị xơ gan cổ trướng, gan nhiễm mỡ.
3. Giúp lợi tiểu, giảm tiểu đục.
4. Giảm tê buốt chân tay, đau nhức xương khớp.
5. Hỗ trợ trị mụn nhọt, táo bón, thanh nhiệt cơ thể.

Trong kháng chiến, bộ đội từng dùng mướp gai chữa vàng da, suy gan sau sốt rét. Năm 1973, Xưởng dược X5 Quân y B2 đã sản xuất viên mướp gai kết hợp bột nghệ để bổ gan.

Cách dùng và bài thuốc trị bệnh từ mướp gai

Liều lượng và cách dùng

Liều trung bình: 30gram/ngày

Cách chế biến: sắc uống hoặc ngâm rượu.

Tùy bệnh lý, có thể kết hợp với nhiều dược liệu khác để tăng hiệu quả.

Bài thuốc dân gian từ cây mướp gai

• Chữa tê thấp, tê buốt chân tay: mướp gai, ngưu tất, kim cang, huyền đằng, cẩu tích (mỗi vị 12g), sắc 600ml nước còn 200ml, uống 2 lần/ngày.
• Hỗ trợ viêm gan, vàng da: mướp gai 12g, nhân trần 12g, diệp hạ châu 20g, sắc còn 200ml, chia 2 lần uống.
• Trị phù thũng: mướp gai, râu bắp, mã đề (mỗi vị 12g), sắc uống 2 lần/ngày.
• Đau nhức xương khớp, đau lưng mỏi gối: mướp gai, bạch thược, cốt toái bổ, đỗ trọng, ngưu tất, ngũ gia bì, trần bì, cẩu tích (mỗi vị 20g), sắc 1,5 lít nước còn 1/3, uống nhiều lần. Có thể ngâm rượu dùng dần.
• Ngứa, lở loét da: nấu nước toàn cây mướp gai để tắm.
• Giãn tĩnh mạch tinh hoàn: mướp gai 12g, lá trâu cổ 10g, hạt vải 10g, sao vàng, sắc còn 100ml, uống 2 lần/ngày.
• Sỏi thận: mướp gai 20g, kim tiền thảo 20g, mã đề 20g, sắc 1 lít còn 1/3, uống 2 lần/ngày.
• Trĩ ngoại: mướp gai 20g, kinh giới 15g, cỏ mần trầu 10g, sắc uống 2 lần/ngày.

Lưu ý khi sử dụng

• Không lạm dụng liều cao hoặc dùng lâu dài không có hướng dẫn y tế.
• Phụ nữ mang thai, người đang dùng thuốc điều trị bệnh mạn tính cần tham khảo bác sĩ.
• Tùy cơ địa, hiệu quả có thể khác nhau.

Ngày nay,  An Quốc Thái  là địa chỉ uy tín cung cấp dược liệu mướp gai chất lượng, được nhiều người tin dùng trong hỗ trợ điều trị gan, xương khớp và thanh nhiệt cơ thể.